Bloomberg/suratda Navinder Sarao (çepde), 2016-njy ýylda Londonda geçirilen kazyýet diňlenişiginden soň.

Nawinder​ Sarao​ - gazna biržasynyň taryhynda at goýan londonly treýder (birža söwdegäri)​. Onuň Asperger​ keseli (autizmiň​ bir görnüşi), oňa matematika öwrenmäge, tehnologiýa ylmyna düşünmäge we biržada treýder​ bolmaga päsgel bermändir. Hatda öýünden çykman kompýuteriň başynda oturyp millionlap dollar gazanmagy başarypdyr.

Ol 2010-njy ýylda ABŞ-nyň gazna biržalarynda “Flash​ Crash​” diýlip atlandyrylýan gysga möhletli maliýe heläkçilige​ sebäp bolmak bilen tanaldy. 2010-njy ýylyň 6-njy maýynda bolup geçen wakalary, treýderler​ "Gara penşenbe" diýip atlandyrldylar. Şol gün senagat indeksi bolan Dow​ Jones​ (iri senagat kompaniýalarynyň aksiýalarynyň jemi bahasyny görkezýär) bäş minudyň içinde aşak gaýtdy we $1​ trillion zyýan çekildi. Emma onuň sebäpkäri 5 ýyl soň diňe 2015-nji ýylda Angliýadan​ tapyldy, ol britan treýderi​ Navinder​ Sarao​ bolup çykdy. Onuň bilen bagly kazyýet prosesi 5 ýyla çekdi, netijede ony 380 ýyl möhlet bilen türmä ibermekçi boldular, ýöne soňky 4 ýylda biržalarda​ kezzapçylyk bilen meşgullanýanlary tutmakda kömek edeni üçin, 2020-nji​ ýylyň ýanwar aýyndan oňa bir ýyl möhlet bilen öý tussagy berildi.

Sarao​ pula parhsyzlyk bilen garaýar, millionlarça dollarynyň bardygyna seretmezden, iň arzan geýimleri geýýär, gymmat içgileriň ýerine süýt içip, arzan bolan ýerlerde naharlanýar we 5 müň funt sterling bahasy bolan awtoulag münýär. Ol tussag edilmezinden ozal maliýe kezzapçylygyň gurbany bolýar we ähli puluny diýen ýaly gidirýär, onuň sebäbi hem onuň keseli hasaplanýar. Asperger​ keseli (autizm) - adamy jemgyýetçilik gatnaşyklaryny gurmakda we daş töwerek bilen aragatnaşyk saklamakda we dostlaşmakda kynçylyk döredýän psihologiki bir keseldir. Ol 2016-njy ýylda günäsini boýun alyp, bikanun gazanylan serişde hökmünde $6​,9 million - iň soňky galan pullaryny yzyna gaýtarýar.

Sarao​ üçin häzirki wagtda gazna biržalaryna​ gatnaşmak gadagan edildi. Indi onuň hiç zady galmady, ol ene-atasy bilen döwletiň berýän kömek pulunyň hasabyna ýaşaýar.

Sarao​ muny nädip etdi?
Sarao​ aksiýa satyn almak üçin uly pul möçberde köp sanly sargytlary berýän hem-de şol wagt beren sargydyny yzyna çekýän ýörite kompýuter​ üçin awtomatlaşdyrylan söwda algoritmini düzýär. Bu söwda usulyna iňlisçede "spoofing​" (sargydy imitirlemek​, hakyky ýaly etmek) diýilýär. Netijede, hakyky ýaly edilip berlen satyn alma sargytlary aksiýalaryň bahalaryna täsir etdi hem-de bahalary emeli gymmatlamagyna ýa-da arzanlamagyna sebäp boldy. Isleg we teklip emeli ýagdaýda üýtgedildi we dörän aratapawudyň hasabyna peýda gazanyldy. Bu wakadan soň, 2010-njy ýylyň iýun aýyndan biržalarda​ "spoofing​" kanun tarapyndan gadagan edildi.