Türkmenistanyň ýer, suw we toprak şertlerine iň gowy uýgunlaşan agaçlaryň biri tut agajy diýsek ýalňyşmarys. Adaty türkmen obalaryny bolsa ösüp oturan tut agaçlary bolmazdan göz öňüne getirmek kyn. Asyrlaryň dowamynda türkmen halky tut agajynyň diňe bir miwesinden peýdalanman, onuň ýapragyndan we hatda agajyndan hem ussatlyk bilen peýdalanmagy başarypdyr.

Tut agajynyň miwesi, ýagny, tudananyň bolsa iýmit hökmünde gymmatlygy gaty ýokary bolup durýar. Hi­mi­ki dü­zü­mi bar­la­nan­da tu­duň kö­kü­niň ga­by­gyn­da azyn­dan 6, şa­ha­sy­nyň ga­by­gyn­da 7, ýap­ra­gyn­da 14, mi­we­sin­de hem 12 gör­nüş­li tur­şu­lyk­la­ryň, wi­ta­min­le­riň, to­hu­myn­da hem 23-37,6 gö­te­ri­me çen­li ýag­la­ryň bardy­gy ba­ra­da “Türk­me­nis­ta­nyň derman­lyk ösüm­lik­le­ri” at­ly ki­ta­pda mag­lu­mat be­rilýär. Şeý­le hem bu ki­ta­pda tu­da­na­­nyň, ýap­ra­gy­nyň, gabygy­nyň we kö­kü­niň gu­ra­dy­lan we ow­ra­dy­lan gör­nüş­de aş­ga­zan, ýü­rek-da­mar we baş­ga-da bir­nä­çe ke­sel­le­ri be­jer­mek­de halk luk­man­çy­ly­gyn­da asyr­larbo­ýy ulany­lan­dy­gy ba­ra­da bel­läp geç­ilýär. Tu­da­na ane­mi­ýa, an­gi­na, ton­zil­lit, sto­ma­tit, aşga­zan-içe­ge, pnew­ma­ni­ýa, bron­hit we beý­le­ki ke­sel­ler be­je­ri­len­de ula­nyl­ýar. Miwe­sin­de ka­to­ti­niň, С we E wi­ta­min­le­ri­niň, se­le­niň bol­ma­gy köp san­ly kesellerden sap­lan­ma­ga kö­mek ed­ýär. Or­ta asyr­lar­da Luk­man He­ki­miň tut aga­jy­nyň ýap­rak­la­ry­ny te­bip­çi­lik­de ula­nan­dy­gy ba­ra­da mag­lu­mat­lar bar.

Surat: dünýä belli alibaba.com söwda saýtyndaky hödürlenýän kakadylan tudana

Tudananyň esasan hem güne guradylan miwesi diňe bir çaý başynda mazaly huruş bolman, eýsem-de bolsa dürli kesellere sezewar bolan adamlara hem şypa berip biljek iýmit bolup hyzmat edýär. Dermanlyk häsiýetleri we süýji tagamy sebäpli kakadylan tudana başga ýurtlarda hem belli bir derejede islegden peýdalanylýar. Şonuň üçin ozaly bilen tudananyň naýbaşy görnüşlerinden miwe toplamak, toplanan hasyly kakatmak we özüne çekiji görnüşde gaplamak arkaly daşary ýurtly alyjylara hödürläp bolar.

Elbetde şunuň ýaly önümçilige başlamazdan ozal degişli tertipde bazar seljermesi geçirilmelidir.